Umeen
beharrak asetzea helduen betebeharra da. Zeintzuk dira behar horiek?
Garapenarako ezinbestekoak diren beharrak dira: elikatzea, atseden
hartzea, garapenari laguntzea eta jolastea beste batzuen artean. Baina
gaur egun ez zaio ematen balio duen garrantzia jolasteari gizarteak
denbora galtze bat bezala ikusten duelako. Hau ikus daiteke eskoletan,
gero eta jolas gutxieago egiten dira-eta. Lehen hezkuntzako lehen
urteetan jolasak egin arren, ez zaie denbora asko ematen.
Gure herrialdeak jolasari buruz daukan iritziari buruz dagokionez, ez diola ematen garrantzirik ikus daiteke kalean bertan. Espainian ez dago lekurik, materialik, denborarik ezta jokalariak jolasa bere osotasunean garatzeko. Parkeak dauden arren, leku horiek elementu politiko bezala hartzen dira partiduak family friendly direla arrazoitzeko eta ez umeen beharrei egokitzeko. Adibidez, Gasteizen ikus daitezke parke berri asko, non jolastea oso zaila den materialak ez daude egokitutak umeei eta estetikoegiak direnak. Modernismo horrek onurak izan ditzake baina ez da ahaztu behar parkeak umeentzategiten direla eta ez direla partidu baten propagandaren atal batean bilakatu behar.
Gainera, gaur egun salmentan dauden jostailu “didaktikoek” eta “elektronikoek” ez dute haien funtzioa betetzen bete betean, askotan. Bideojoku interaktiboak pil pilean daudenez, gero eta familia gehiago dauzkate etxean umeen garapenari laguntzeko balio dutela uzte dutelako. Egia esan, bideojokuek menpekotasuna sortzeko probabilitate altua daukate. OMS-en ustez, bideojokuenganako menpekotasuna trastorno bat bezala har daiteke eta EEBBan 2 eta 17 urteko 64 milioi gazteek bideojokoak erabiltzen dituzte jostailu gisa. Interneten bidez edota kontsolen bidez jolasteak sortzen duen sentsazioa bapatekotasuna dela esan daiteke teknologiaren abiadura dela eta.
Gizartean sortzen diren ondorioei dagokienez, lehiakortasun-maila goiztiarra izan daiteke; hau da, umeek txikiak direnetik lehiakortasuna zer den ikasten dute eta haren menpe egon daitezke. Baina hau ez da bakarrik bideojokoekin gertatzen, kirolekin ere gertatzen da. Ez da harritzekoa 4 eta 5 urteko umeak futbolean jolasten ikustea, nahiz eta korrika egiteko zailtasunak izan. Gure herrialdean gertatzen den futbolaren glorifikazioa izugarrizkoa da, eta umeei zabaltzen zaie. Ondorioz, txikiak direnetik lehiakortasunean murgilduta daude.
Familiak jolasari buruz daukaten kontzeptuari dagokionez, jolasa ez dago normalizatuta. Denbora galtzearekin erlazionatzen da jolastea askotan umeek denbora librea daukatenean bakarrik ematen delako. Eskolak ez die jolasteko denbora ahalbidentzen gaur egungo ume askori eta familiak ezta eskolan egon eta gero akademietara edo eskolaz kanpoko ariketak egitera eramaten dituztelako. Umeek gauza asko egin behar dituztela diote gaur egungo familiek multitarea- umeak nahi dituztelako; adibidez, matematikak, hizkuntza bat baino gehiago eta kirolaria den 10 urteko umea nahi dute. Horregatik, lehen eta derrigorrezko bigarren hezkuntzako umeen %90 eskolaz kanpoko ariketak egiten dituzte.
Orduan, zer da jolastea? Kultura, garapena, aisialdia, eskubide bat betetzea… Jolastea umearen garapenean faktorerik garrantzitsuena dela esan daiteke etorkizuneko posibilitateak ezagutzeko bide delako eta bere ingurua ezagutzeko balio duelako. Nahiz eta umeek jolastu, ez da umeen kontua helduek jolas dezaketelako ere. Gizartearen egunerokotasunean jolasteak lekua daukala mundu helduan ikus daiteke kirol esparruari erraparatzen bazaio. Alavés, FC Barcelona, Real Madrid, Athletic de BIlbao… Futbola gure gizartean murgildu da eta negozio bat bezala ikus daiteke; baina, benetan jolastea da, umeek egiten duten bezala. Zein da umeen eta helduen arteko desberdintasuna jolasterakoan? Lehiakortasuna erabiltzen dutela helduek haien jolasa hona den ala ez jakiteko.
Lehiakortasunari dagokionez, gure gizarteko aspekturik garrantzitsuenekoa da eta umeei transmititzen zaie. Txikiak direnetik haien ikaslagunekin konparatzen dira aspektu askotan, adibidez, ,notetan, kiroletan, aspektu fisikoetan… Eta haien bizitzan dauden helduek lehiakortasun hori elika dezakete komentario en bidez: “zenbat atera duzu azterketa honetan? zure lagunak baino nota altuagoa daukazu?”. Ondorioz, giro kutsatuan garatuko dira umeak non lehiakortasuna haien bizitzaren ildoa kontrolatuko du. Beraz, jolas-giro osasuntsua behar da non jolastea garapenarekin erlazionatuta dago.
Gaur egungo dagoen Euskal Herriko gizartean jolasteako zer nolako espazio ematen zaie umeei? Parkeak eskuragarri daude momentu oro eta gizarte etxeetan kirola egiteko lekuak eta jolas-lekuak (ludotekak, adibidez) daude. Baina XXI.mendeko familien bizitza erritmoa lanari bideratuta dagoenez, umeekin egitea eta ekintzak prestatzea oso zaila dela esan daiteke. Dena den, beti eskuragarri daude aipatutako espazioak eta beti atera daiteke orduren bat umeak leku horietara eramateko eta jolasteko.
Laburbilduz, jolastea umeen garapena gauzatzeko faktorerik garrantzitsuenetarikoa da eta helduen eginkizuna jolasteko momentua bultzatzea da. Gainera, onuragarria izan daiteke bai umeentzat eta bai helduentzat. Eta hezkuntza-sisteman kontuan hartu behar da jolastearen garrantzia izugarrizkoa dela eta espazioa eta denbora inbertitu behar dela bertan.
Gure herrialdeak jolasari buruz daukan iritziari buruz dagokionez, ez diola ematen garrantzirik ikus daiteke kalean bertan. Espainian ez dago lekurik, materialik, denborarik ezta jokalariak jolasa bere osotasunean garatzeko. Parkeak dauden arren, leku horiek elementu politiko bezala hartzen dira partiduak family friendly direla arrazoitzeko eta ez umeen beharrei egokitzeko. Adibidez, Gasteizen ikus daitezke parke berri asko, non jolastea oso zaila den materialak ez daude egokitutak umeei eta estetikoegiak direnak. Modernismo horrek onurak izan ditzake baina ez da ahaztu behar parkeak umeentzategiten direla eta ez direla partidu baten propagandaren atal batean bilakatu behar.
Gainera, gaur egun salmentan dauden jostailu “didaktikoek” eta “elektronikoek” ez dute haien funtzioa betetzen bete betean, askotan. Bideojoku interaktiboak pil pilean daudenez, gero eta familia gehiago dauzkate etxean umeen garapenari laguntzeko balio dutela uzte dutelako. Egia esan, bideojokuek menpekotasuna sortzeko probabilitate altua daukate. OMS-en ustez, bideojokuenganako menpekotasuna trastorno bat bezala har daiteke eta EEBBan 2 eta 17 urteko 64 milioi gazteek bideojokoak erabiltzen dituzte jostailu gisa. Interneten bidez edota kontsolen bidez jolasteak sortzen duen sentsazioa bapatekotasuna dela esan daiteke teknologiaren abiadura dela eta.
Gizartean sortzen diren ondorioei dagokienez, lehiakortasun-maila goiztiarra izan daiteke; hau da, umeek txikiak direnetik lehiakortasuna zer den ikasten dute eta haren menpe egon daitezke. Baina hau ez da bakarrik bideojokoekin gertatzen, kirolekin ere gertatzen da. Ez da harritzekoa 4 eta 5 urteko umeak futbolean jolasten ikustea, nahiz eta korrika egiteko zailtasunak izan. Gure herrialdean gertatzen den futbolaren glorifikazioa izugarrizkoa da, eta umeei zabaltzen zaie. Ondorioz, txikiak direnetik lehiakortasunean murgilduta daude.
Familiak jolasari buruz daukaten kontzeptuari dagokionez, jolasa ez dago normalizatuta. Denbora galtzearekin erlazionatzen da jolastea askotan umeek denbora librea daukatenean bakarrik ematen delako. Eskolak ez die jolasteko denbora ahalbidentzen gaur egungo ume askori eta familiak ezta eskolan egon eta gero akademietara edo eskolaz kanpoko ariketak egitera eramaten dituztelako. Umeek gauza asko egin behar dituztela diote gaur egungo familiek multitarea- umeak nahi dituztelako; adibidez, matematikak, hizkuntza bat baino gehiago eta kirolaria den 10 urteko umea nahi dute. Horregatik, lehen eta derrigorrezko bigarren hezkuntzako umeen %90 eskolaz kanpoko ariketak egiten dituzte.
Orduan, zer da jolastea? Kultura, garapena, aisialdia, eskubide bat betetzea… Jolastea umearen garapenean faktorerik garrantzitsuena dela esan daiteke etorkizuneko posibilitateak ezagutzeko bide delako eta bere ingurua ezagutzeko balio duelako. Nahiz eta umeek jolastu, ez da umeen kontua helduek jolas dezaketelako ere. Gizartearen egunerokotasunean jolasteak lekua daukala mundu helduan ikus daiteke kirol esparruari erraparatzen bazaio. Alavés, FC Barcelona, Real Madrid, Athletic de BIlbao… Futbola gure gizartean murgildu da eta negozio bat bezala ikus daiteke; baina, benetan jolastea da, umeek egiten duten bezala. Zein da umeen eta helduen arteko desberdintasuna jolasterakoan? Lehiakortasuna erabiltzen dutela helduek haien jolasa hona den ala ez jakiteko.
Lehiakortasunari dagokionez, gure gizarteko aspekturik garrantzitsuenekoa da eta umeei transmititzen zaie. Txikiak direnetik haien ikaslagunekin konparatzen dira aspektu askotan, adibidez, ,notetan, kiroletan, aspektu fisikoetan… Eta haien bizitzan dauden helduek lehiakortasun hori elika dezakete komentario en bidez: “zenbat atera duzu azterketa honetan? zure lagunak baino nota altuagoa daukazu?”. Ondorioz, giro kutsatuan garatuko dira umeak non lehiakortasuna haien bizitzaren ildoa kontrolatuko du. Beraz, jolas-giro osasuntsua behar da non jolastea garapenarekin erlazionatuta dago.
Gaur egungo dagoen Euskal Herriko gizartean jolasteako zer nolako espazio ematen zaie umeei? Parkeak eskuragarri daude momentu oro eta gizarte etxeetan kirola egiteko lekuak eta jolas-lekuak (ludotekak, adibidez) daude. Baina XXI.mendeko familien bizitza erritmoa lanari bideratuta dagoenez, umeekin egitea eta ekintzak prestatzea oso zaila dela esan daiteke. Dena den, beti eskuragarri daude aipatutako espazioak eta beti atera daiteke orduren bat umeak leku horietara eramateko eta jolasteko.
Laburbilduz, jolastea umeen garapena gauzatzeko faktorerik garrantzitsuenetarikoa da eta helduen eginkizuna jolasteko momentua bultzatzea da. Gainera, onuragarria izan daiteke bai umeentzat eta bai helduentzat. Eta hezkuntza-sisteman kontuan hartu behar da jolastearen garrantzia izugarrizkoa dela eta espazioa eta denbora inbertitu behar dela bertan.
Samthing visual. (2015). Imagine elephants [bideo fitxategia].
Comentarios
Publicar un comentario